Petroleumkachel in kleine ruimte: gezondheidsrisico’s voor COPD-patiënten

Samenvatting Het gebruik van een petroleumkachel in een kleine, slecht geventileerde kamer brengt ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee – vooral voor mensen met COPD. Bij de verbranding van kerosine komen schadelijke stoffen vrij, waaronder fijnstof en stikstofdioxide, die de luchtwegen irriteren en benauwdheidsklachten kunnen verergeren[3]. Bovendien bestaat het gevaar van koolmonoxidevergiftiging: dit reukloze gas kan zich in een kleine ruimte snel ophopen tot levensgevaarlijke concentraties[7]. Internationale gezondheidsinstanties (zoals de WHO) raden het gebruik van kerosine in huis af vanwege deze gevaren[3].

Fijnstof

Een afvoerloze petroleumkachel produceert fijnstof in de vorm van roetdeeltjes en ultrafijn stof. Elke vorm van verbranding – dus ook een petroleumkachel – stoot schadelijke fijnstof uit; zelfs lage concentraties fijnstof zijn al ongezond[4]. Deze deeltjes zijn zo klein dat ze diep in de longen doordringen en daar blijvende schade kunnen veroorzaken[1]. Voor iedereen is dit schadelijk, maar vooral mensen met een longaandoening zoals COPD zijn extra kwetsbaar[1].

Inademing van fijnstof leidt bij COPD-patiënten tot toename van klachten: meer hoesten, kortademigheid en een hogere kans op exacerbaties (plotselinge verergeringen van de ziekte). Luchtvervuiling door verbranding kan bij longpatiënten astma-aanvallen en benauwdheidsklachten uitlokken, het medicatiegebruik verhogen en in ernstige gevallen tot ziekenhuisopnames leiden[2]. Houtrook en andere binnenhuisrook (zoals van een petroleumkachel) verergeren de longklachten en veroorzaken ernstige irritatie van de luchtwegen[1].

Stikstofdioxide (NO2)

Petroleumkachels stoten stikstofdioxide (NO2) uit, een gas dat vrijkomt bij verbranding. NO2 prikkelt de slijmvliezen van neus, keel en longen en kan bij hoge concentraties acute kortademigheid veroorzaken[6]. Langdurige of herhaalde blootstelling aan NO2 verzwakt de longfunctie en verhoogt de kans op luchtweginfecties[6]. Mensen met een chronische longaandoening (zoals COPD) zijn extra gevoelig voor stikstofdioxide; zelfs relatief lage concentraties kunnen hun klachten verergeren[6].

Koolmonoxide (CO)

Koolmonoxide is een zeer gevaarlijk bijproduct van onvolledige verbranding. In een kleine ruimte met weinig zuurstoftoevoer kan een petroleumkachel onvolledig branden, waarbij CO ontstaat[7]. Koolmonoxide is geurloos en onzichtbaar, en kan al in geringe hoeveelheid leiden tot symptomen als hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid[8]. Bij hogere concentraties veroorzaakt CO bewusteloosheid en kan het binnen enkele minuten dodelijk zijn[7]. Elk jaar overlijden in Nederland gemiddeld 5 tot 10 mensen door koolmonoxidevergiftiging en belanden enkele honderden in het ziekenhuis[7].

Omdat COPD-patiënten vaak al minder zuurstof binnenkrijgen door hun longziekte, is koolmonoxide voor hen extra riskant. Zelfs een lichte CO-blootstelling kan bij hen sneller tot ernstige zuurstoftekort in het bloed leiden. Autoriteiten waarschuwen om nooit te slapen in een ruimte met een ongeventileerde petroleumkachel vanwege het risico op CO-vergiftiging[5]. Het gebruik van een CO-melder is levensreddend, maar kan goede ventilatie niet vervangen.

Slechte ventilatie

Kleine ruimtes hebben een beperkt luchtvolume, waardoor verontreinigende stoffen zich er sneller in opstapelen. Slechte ventilatie vergroot de gevaren van een petroleumkachel aanzienlijk: er wordt onvoldoende verse lucht aangevoerd en verbrandingsgassen blijven in de kamer hangen. Een open toestel dat in een niet goed geventileerde ruimte staat, verbruikt de aanwezige zuurstof en gaat onvolledig verbranden; hierbij ontstaat extra koolmonoxide[7]. Bij afvoerloze kachels komen alle rookgassen – waaronder CO, NO2 en waterdamp – direct in de kamer vrij, wat de luchtkwaliteit ernstig verslechtert[4].

Door gebrek aan ventilatie kunnen ook condensatie en vochtproblemen ontstaan, omdat bij de verbranding waterdamp vrijkomt. De hoge luchtvochtigheid samen met fijnstof en NO2 zorgt voor een benauwde, ongezonde atmosfeer. Omdat ventilatie vaak ten koste gaat van warmtebehoud, wordt het verwarmen van woonruimtes met losstaande petroleumkachels zonder afvoer als onveilig beschouwd. De WHO adviseert bovendien om überhaupt geen kerosinegestookte toestellen binnenshuis te gebruiken vanwege de ernstige risico’s[3].

Referenties

  1. RIVM – Effecten van houtrook op gezondheid.
  2. Longfonds – Luchtvervuiling door houtstook volop in de media (Nieuwsbericht, 2025).
  3. WHO – WHO Guidelines for indoor air quality: household fuel combustion (Aanbevelingen, 2014).
  4. US EPA – Sources of Combustion Products (Indoor Air Quality).
  5. Brandweer Nederland – Veilig en gezond je huis verwarmen (Nieuwsbericht).
  6. Atlas Leefomgeving – Stikstofdioxide (NO2).
  7. RIVM – Koolmonoxide en verbrandingstoestellen (GGD-richtlijn).
  8. US EPA – Protect Your Family and Yourself from Carbon Monoxide.